การจัดทำธรรมาภิบาลข้อมูล (Data Governance) คือ การวางนโยบายในการบริหารจัดการ และกำกับดูแล “ข้อมูล” ซึ่งถือเป็นทรัพย์สินที่สำคัญของแต่ละหน่วยงาน หลายคนอาจเข้าใจผิดว่าจัดทำการธรรมาภิบาลข้อมูล คือโครงการด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ ...

โดย นายอรรคภพ รอดจินดา

นักวิชาการคอมพิวเตอร์ชำนาญการ
กลุ่มงานพัฒนาเครือข่ายและนวัตกรรม
ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศที่ดินและทรัพยากรดิน

พระราชบัญญัติคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ พ.ศ. 25621 มาตรา 4 กำหนดให้มีคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (คทช.) เพื่อทำหน้าที่กำหนดนโยบายและแผนการบริหารจัดการที่ดินและทรัพยากรดินของประเทศ โดยมาตรา 10 (9) ของพระราชบัญญัติฯ กำหนดให้ คทช. มีหน้าที่และอำนาจในการประสานงานและจัดให้มี รวมถึงการเชื่อมต่อระบบเครือข่ายข้อมูลสารสนเทศของที่ดินและทรัพยากรดินของประเทศ เพื่อการวางแผนพัฒนาการใช้ประโยชน์และการอนุรักษ์ รวบรวม จัดเก็บ วิเคราะห์ และเผยแพร่ข้อมูลเกี่ยวกับที่ดินและทรัพยากรดินของประเทศ ทั้งนี้ อันเนื่องมาจากหน่วยงานที่มีหน้าที่และอำนาจในการบริหารจัดการที่ดินและทรัพยากรดินของประเทศมีอยู่เป็นจำนวนมาก แต่ละหน่วยงานรับผิดชอบดูแลข้อมูลเกี่ยวกับที่ดินและทรัพยากรดินตามขอบเขตภารกิจ หน้าที่และอำนาจ รวมถึงวัตถุประสงค์การนำไปใช้ของหน่วยงาน ทำให้ข้อมูลด้านที่ดินและทรัพยากรดินของประเทศกระจัดกระจายกันอยู่ในหน่วยงานต่าง ๆ ขาดการเชื่อมโยงแลกเปลี่ยนข้อมูลระหว่างหน่วยงานที่มีประสิทธิภาพเพียงพอ เป็นอุปสรรคต่อการเข้าถึงข้อมูลของหน่วยงานและภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง รวมถึง ปัญหาความซ้ำซ้อนและไม่สอดคล้องกัน หรือมีมาตรฐานการจัดเก็บข้อมูลที่แตกต่างกัน ซึ่งการขาดระบบการบริหารจัดการข้อมูลที่ดี ส่งผลให้การบริหารจัดการที่ดินและทรัพยากรดินของประเทศขาดประสิทธิภาพ โดยที่เจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ พ.ศ. 2562 มุ่งหมายที่จะให้เกิดการบริหารจัดการข้อมูลที่ดินและทรัพยากรดินอย่างเป็นระบบ มีการเชื่อมโยงแลกเปลี่ยนข้อมูลระหว่างหน่วยงาน เพื่อให้การวางแผนการบริหารจัดการ ตลอดจนแก้ไขปัญหาด้านที่ดินและทรัพยากรดิน เกิดความเป็นเอกภาพ

สำนักงานคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (สคทช.) ในฐานะผู้รับผิดชอบการดำเนินงานของ คทช. ในการเชื่อมต่อระบบเครือข่ายข้อมูลสารสนเทศที่ดินและทรัพยากรดินของประเทศ ได้ให้ความสำคัญกับธรรมาภิบาลข้อมูล (Data Governance) ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญของการบริหารจัดการทางด้านข้อมูลให้เป็นไปตามนโยบาย กฎระเบียบ แนวทางปฏิบัติ ตลอดจนมาตรฐานที่กำหนด เพื่อพัฒนาระบบการบริหารจัดการข้อมูลด้านที่ดินและทรัพยากรดินตามกรอบธรรมาภิบาล ให้สามารถบรรลุเป้าหมายในการเชื่อมโยงและแลกเปลี่ยนข้อมูลทางด้านที่ดินและทรัพยากรดินได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล

การจัดทำธรรมาภิบาลข้อมูล (Data Governance) คือ การวางนโยบายในการบริหารจัดการ และกำกับดูแล “ข้อมูล” ซึ่งถือเป็นทรัพย์สินที่สำคัญของแต่ละหน่วยงาน หลายคนอาจเข้าใจผิดว่าจัดทำการธรรมาภิบาลข้อมูล คือโครงการด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ แต่ในความเป็นจริง การจัดทำธรรมาภิบาลข้อมูลถือเป็นการวางกลยุทธ์ของหน่วยงานทางด้านข้อมูล โดยมีบุคลากรในส่วนต่างๆ เข้ามาเกี่ยวข้อง ได้แก่ คณะกรรมการธรรมาภิบาลข้อมูล (Data Governance Council) เพื่อทำหน้าที่กำหนดนโยบายและทิศทาง ผู้บริหารข้อมูลระดับสูง (Chief Data Officer) มีหน้าที่กำหนดแนวทางและแผนการดำเนินงานตามกรอบธรรมาภิบาลข้อมูลที่กำหนด บริกรข้อมูล (Data Steward) เป็นบุคคลสำคัญที่ทำหน้ที่กำหนดรายละเอียดทั้งทางด้านคุณภาพข้อมูล การรักษาความเป็นส่วนบุคคล และความมั่นคงปลอดภัยของข้อมูล โดยมีเจ้าหน้าที่ด้าน IT เป็นผู้สนับสนุนการดำเนินงานในด้านต่างๆ รวมถึง ผู้ที่มีความสำคัญไม่แพ้กัน ก็คือ เจ้าของข้อมูล (Data Owner) ซึ่งอาจจะเป็นหัวหน้าหน่วยงานต่าง ๆ จึงกล่าวได้ว่าจัดทำการธรรมาภิบาลข้อมูล (Data Governance) เกี่ยวข้องกับบุคลากรทุกฝ่ายในองค์กร

กระบวนการจัดทำธรรมภิบาลข้อมูล (Data Governance) แบ่งการดำเนินงานออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่ ส่วนการตรวจสอบ และวางกระบวนการทำงาน โดยเน้นที่การคัดเลือกขอบข่ายงาน (Framework) ที่เหมาะสม และทำการวิเคราะห์ช่องว่างของกระบวนการทำงาน และส่วนที่ 2 คือการนำชุดข้อมูลไปปฏิบัติ หรือ Implementation คือการคัดเลือกชุดข้อมูลเพื่อนำมากำกับตามกรอบที่กำหนด ผ่านเทมเพลตกลาง (Template) โดยนำระบบบัญชีข้อมูล (Data Catalog) เข้ามาใช้งานเพื่อรวบรวมรายละเอียดต่าง ๆ เช่น คำอธิบายชุดข้อมูล (Metadata) และกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับข้อมูล เช่น ความถี่ในการจัดเก็บข้อมูล การตรวจสอบความถูกต้อง ทั้งนี้ สิ่งสำคัญอีกประการหนึ่งที่ต้องนำมาพิจารณาคือ วงจรชีวิตของข้อมูล (Data Lifecycle) เริ่มตั้งแต่ การสร้างข้อมูล การจัดเก็บข้อมูล การนำข้อมูลไปใช้ การเผยแพร่หรือส่งต่อข้อมูล การจัดเก็บถาวร รวมถึงการทำลายข้อมูล ซึ่งในแต่ละช่วงเวลาดังกล่าว จะมีผู้ที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลชุดนั้น ๆ เช่น ผู้กรอกข้อมูล เจ้าของข้อมูล ผู้ดูแลข้อมูล และผู้ใช้งานข้อมูล ดังนั้นจึงจำเป็นต้องมีเอกสารกลางที่ทำหน้าที่บอกรายละเอียดของข้อมูล เรียกว่าเป็น คำอธิบายข้อมูล (Metadata)

ประการสำคัญต่อมาคือ การจำแนกข้อมูล (Data Classification) เป็นการจำแนกข้อมูลเป็นลำดับชั้น โดยอาจประเมินจากความเสี่ยง และความจำเป็นในการใช้ข้อมูล โดยหลังจากมีการกำหนดลำดับชั้นที่เหมาะสม จะเข้าสู่กระบวนการด้านความมั่นคงปลอดภัยของข้อมูล หรือ Data Security โดยการกำหนดสิทธิการเข้าถึงข้อมูล ตรวจสอบการเข้าถึงข้อมูล และบันทึกกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับข้อมูล เพื่อป้องกันภัยคุกคามที่จะเกิดขึ้นในกรณีที่ข้อมูลรั่วไหล

นอกจากนี้ ในการบริหารจัดการข้อมูลด้านที่ดินและทรัพยากรดิน จะต้องดำเนินการตามมาตรฐานการประเมินคุณภาพข้อมูล ซึ่งสามารถอ้างอิงมาตรฐานการตรวจสอบคุณภาพข้อมูลของสำนักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องค์การมหาชน) หรือ DGA2 ใน 6 มิติ คือ 1) ความถูกต้อง 2) ความเป็นปัจจุบัน 3) ความครบถ้วน 4) ความสอดคล้อง 5) ความพร้อมใช้ และ 6) ตรงตามความต้องการของผู้ใช้งาน ซึ่งแต่ละมิติจะมีวิธีการประเมินแตกต่างกัน ได้แก่ ส่วนโครงสร้างที่สามารถวิเคราะห์ได้ด้วยฝ่ายเทคโนโลยีสารสนเทศ และส่วนรายละเอียดเชิงลึกของข้อมูลที่จำเป็นต้องมีรายละเอียดจากเจ้าของข้อมูล หรือผู้ใช้งานข้อมูลเป็นผู้ตั้งข้อสังเกต ทั้งนี้ ในการปรับปรุงแก้ไขข้อมูลใด ๆ จำเป็นต้องได้รับความเห็นชอบจากเจ้าของข้อมูลก่อนการดำเนินการ

ทั้งนี้ การจัดทำธรรมาภิบาลข้อมูล (Data Governance) ด้านที่ดินและทรัพยากรดิน จะบรรลุผลสำเร็จได้จะต้องมีการสื่อสารสร้างความรู้ความเข้าใจแก่ทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง มีวัฒนธรรมทั้งภายในหน่วยงานและระหว่างหน่วยงานที่เอื้อต่อการกำกับดูแลข้อมูล มีการบังคับใช้และปฏิบัติตามกรอบแนวทางที่กำหนด มีการจัดทำบัญชีข้อมูล (Data Catalog) เพื่อใช้เป็นระบบกลางในการสืบค้นข้อมูล ตลอดจนการปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอ ก็จะส่งผลให้ประเทศไทยมีข้อมูลที่ดินและทรัพยากรดินที่มีคุณภาพ นำไปสู่การบริหารจัดการที่ดินที่มีประสิทธิภาพ มีความเป็นเอกภาพอย่างยั่งยืน

 


อ้างอิง

1 พระราชบัญญัติคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ พ.ศ. 2562, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 136 ตอนที่ 49 ก (14 เมษายน 2562)

2 Data Governance Framework. กรอบการกำกับดูแลข้อมูล เวอร์ชัน 1.0 คณะกรรมการศึกษากระบวนการธรรมาภิบาลและการเปิดเผยข้อมูลดิจิทัลเพื่อการบริหารราชการแผ่นดิน เผยแพร่โดย สำนักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องค์การมหาชน) เมื่อ 15 มิถุนายน 2561


epetitions

complaint

Slide

รางวัล คนดีศรี สคทช. ประจำปี 2567

Slide

รางวัล คนดีศรี สคทช. ประจำปี 2567

Slide

รางวัล คนดีศรี สคทช. ประจำปี 2567

Slide

รางวัล คนดีศรี สคทช. ประจำปี 2567

Slide

รางวัล คนดีศรี สคทช. ประจำปี 2567

Slide

รางวัล คนดีศรี สคทช. ประจำปี 2567

Slide

รางวัล คนดีศรี สคทช. ประจำปี 2567

Slide

รางวัล คนดีศรี สคทช. ประจำปี 2567

previous arrow
next arrow
Slide